| ข้อควรคำนึงในการใช้สำนวนไทย ได้แก |
|
1. ควรใช้ให้ถูกต้องตรงตามความหมาย นั่นคือ ผู้ใช้จะต้องเรียนรู้และเข้าใจความหมายของสำนวนอย่างถ่องแท้ จึงจะใช้สำนวนได้ถูกต้องตามความหมาย เพราะมีสำนวนที่มีคำใช้คล้ายกันแต่มีความหมายต่างกัน จึงใช้แทนกันไม่ได้ แต่ก็มีบางสำนวนที่มี ความหมายเหมือนกัน คล้ายคลึงกันอาจใช้แทนกันได้ แต่บางสำนวนแม้จะ มีความหมายเหมือนกันก ็ไม่อาจจะใช้แทนกันได้ ทุกสถานการณ์ ดังตัวอย่างสำนวนต่อไปนี้
| |
|
สำนวน
|
สำนวน
|
สำนวน
|
สำนวน
|
คาบลูกคาบดอก | ลูกผีลูกคน | | |
ผีกับโลง | กิ่งทองใบหยก | | |
ขี่ช้างจับตั๊กแตน | ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ | | |
คางคกขึ้นวอ | แมงปอใส่ตุ้งติ้ง | กิ้งก่าได้ทอง | |
หมูในเล้า | หมูในอวย | หญ้าปากคอก | |
เกลือเป็นหนอน | หนอนบ่อนไส้ | ไส้เป็นหนอน | |
ปัดแข้งปัดขา | ถีบหัวส่ง | เหยียบจมธรณี | |
ว่าแต่เขาอิเหนาเป็นเอง | ปากว่าตาขยิบ | ปากอย่างใจอย่าง | |
นกสองหัว | จับปลาสองมือ | เหยียบเรือสองแคม | |
ไก่ได้พลอย | ตาบอดได้แว่น | วานรได้แก้ว | หัวล้านได้หวี |
เอามือซุกหีบ | เอาไม้สั้นไปรันขี้ | เอาไม้ซักไปงัดไม้ซุง | ว่ายน้ำหาจนระเข้ |
| |
| | |
|
2.ไม่เขียนสำนวนผิดหรือใช้ต่างไปจากสำนวนที่มีใช้อยู่โดยทั่วไปเพราะจะสื่อความหมายไม่ได้ ดังจุดประสงค์ เช่น
| |
|
สำนวน
|
สำนวนที่ต่างไป
|
กงเกวียนกำเกวียน | กงกำกงเกวียน |
ขายผ้าเอาหน้ารอด | แก้ผ้าเอาหน้ารอด |
ขนมพอสมน้ำยา | ขนมผสมน้ำยา |
คงเส้นคงวา | คงวัดคงวา |
คาหนังคาเขา | คาหลังคาเขา |
งูเงี้ยวเขี้ยวขอ | งูเงี้ยวเขี้ยวหงอน |
แจงสี่เบี้ย | ชี้แจงสี่เบี้ย |
นกไร้รังโหด | นกร้ายรังโหด |
ต้นกุฏิ | ก้นกุฏิ |
ติเรือทั้งโกลน | ติเรือทั้งโคลน |
ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ | ละลายน้ำพริกกับแม่น้ำ |
ตกกระไดพลอยโจน | ตกกระไดพลอยโจร ตกกระไดพลอยกระโจน |
ปลาติดหลังแห | ปลาติดร่างแห |
ปรักหักพัง | สลักหักพัง |
ผีซ้ำด้ำพลอย | ผีซ้ำด้ามพลอย |
ผิดเต็มประตู | ผิดเต็มประตูเต็มหน้าต่าง |
ทำนาบนหลังคน | ทำนาบนหัวคน |
ฤกษ์พานาที | ฤกษ์พานาที |
ไม่มีปี่มีขลุ่ย | ไม่มีขลุ่ยไม่มีกลอง |
ไม่ได้เห็นเดือนเห็นตะวัน | ไม่ได้พบเดือนพบตะวัน |
รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา | รักดีหามจั่ว รักชั่วหามสาว |
รู้ธาตุแท้ รู้เช่นเห็นชาติ | รู้เช่นเห็นธาตุ |
ศึกเสือเหนือใต้ | ศึกเหนือเสือใต้ |
สู้จนเย็บตา | สู้จนยิบตา |
หัวมังกุด ท้ายมังกร | หัวมังกุฎ ท้ายมังกร |
หลงจนหัวปักหัวปำ | หลงจนหัวทิ่มหัวตำ |
เอาใจออกหาก | เอาใจออกห่าง |
| |
| | |
|
3. ใช้สำนวนให้ถูกต้องตามสถานการณ์ สอดคล้องกับกาลเทศะและบุคคลและใช้ให้พอเหมาะ ไม่ฟุ่มเฟือย จนไม่อาจสื่อสารได้ดังต้องการ ดังนั้นควรคำนึงถึงโอกาสและความเหมาะสมเป็นสำคัญ เช่น
| |
|
ตัวอย่างสำนวนไทย
|
สำนวน
|
ความหมาย
|
สำนวน
|
ความหมาย
|
ก้มหน้า
|
ก.จำทน เช่น ต้องก้มหน้า ทำตามประสายาก
|
กระดี่ได้น้ำ
|
น.ใช้เปรียบเทียบคนที่แสดงอาการ ดีอกดีใจ ตื่นเต้นจนตัวสั่น เช่น เขาดีใจเหมือนกระดี่ได้น้ำ
|
กำเริบเสิบสาน
|
ก ได้ใจ, เหิมใจ
|
ก่อร่างสร้างตัว
|
ก.ตั้งเนื้อตั้งตัวได้ เป็นหลักฐาน
|
กิ่งทองใบหยก
|
ว.เหมาะสมกัน (ใช้แก่หญิง กับชายที่จะ แต่งงานกัน)
|
กินตามน้ำ
|
ก.รับของสมนาคุณที่เขา เอามาให้ โดยไม่ได้ เรียกร้อง (มักใช้แก่เจ้าหน้าที่ พนักงาน ผู้มีอำนาจ)
|
กินน้ำใต้ศอก
|
ก.จำต้องยอมเป็นรองเขา, ไม่เทียมหน้าเทียมตาเท่า, (มักหมายถึงเมียน้อย ที่ต้องยอมลงให้แก่ เมียหลวง)
|
กินอยู่กับปาก อยากอยู่กับท้อง
|
ก.รู้ดีอยู่แล้วแสร้งทำเป็นไม่รู้
|
แกะดำ
|
น.คนที่ทำอะไรผิดเพื่อนผิดฝูง ในกลุ่มนั้น ๆ (ใช้ในทางไม่ดี)
|
ไก่รองบ่อน
|
น.ผู้ที่อยู่ในฐานะตัวสำรอง ซึ่งจะเรียกมาใช้เมื่อไรก็ได้
|
| |
| | |
| | |
| |
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น